Witold Szabłowski: Bez pomocy Ukraińców trudno było przeżyć wołyńskie piekło. Ale nie chcemy o tym pamiętać
Anna Herbich: Ofiary rzezi wołyńskiej traktowane są w Polsce jak ofiary drugiej kategorii
Wojciech Jagielski: Postać korespondenta wojennego to postać z kiepskiego filmu
Dziś dla młodego pokolenia to nic nie znaczy. Powstanie staje się atrakcyjne, gdy jest podane w pięknej formie: w filmach, grach, interaktywnych i multimedialnych muzeach. Gdy jest ślicznie skadrowane, posypane ładnymi obrazkami, podpięte pod nastrojową muzykę. I nie mówię, że to jest złe. Czasy się zmieniły, więc dobrze, że historia jest unowocześniania po to, by przyciągać uwagę młodych. Zresztą, sama to lubię. Dobrze jest jednak, gdy takie obrazki są tylko zachętą do podjęcia poszukiwań, kierunkiem, który wskaże, jaką szufladkę w głowie warto otworzyć i jaką wiedzę uzupełnić. A do tego oczywiście najlepsze są książki. Poniżej zatem 11 książek o Powstaniu Warszawskim, po które warto sięgnąć. I szukać, kartkować, drążyć.
- Władysław Bartoszewski, Powstanie 1944
Książka specyficzna, przez jednych uznawana za fundamentalną, przez innych pomijana na sklepowych półkach. Na pewno warta uwagi ze względu na wkład pracy autora. Znajdziemy w niej nie tylko kronikę wydarzeń i analizy, ale również artykuły, mapy Warszawy i aneksy z wyborem dokumentów. Sprawdź cenę
- Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego
Książka-legenda, której właściwie nie trzeba opisywać. Autor, który brał czynny udział w powstaniu jako mieszkaniec Warszawy, chciał opisać to wydarzenie takim, jakie było naprawdę. Nie mitologizować, nie stawiać pomników, opowiedzieć o tym, co się faktycznie wydarzyło. Stąd też język mówiony, stąd odejście od reguł, który rządzi się literatura. I mamy dzieło wybitne. Sprawdź cenę
- Zbigniew Czajkowski-Dębczyński, Dziennik powstańca
Dziennik, czyli rzecz o ogromnej wartości historycznej. Dzięki tym wspomnieniom powstańca, napisanym ku czci poległych kolegów, możemy przekonać się, jak wyglądała powstańcza codzienność. Autor szeroko ją opisuje – począwszy od tajnych kompletów, na których się uczył, przez niektóre akcje konspiracje, po walki na Starym Mieście. Warto zajrzeć, choćby z szacunku. I warto wiedzieć, że wydanie wspomnień (dopiero w 1968 roku) było wielkim wydarzeniem literackim. Sprawdź cenę
- Norman Davies, Powstanie 44
Kolejny tytuł, który również wszedł do kanonu. Czytają uczniowie, studenci, pasjonaci. Powstanie Warszawskie jest tutaj przedstawione jako wynik szeregu czynników, które od 1939 roku krok po kroku prowadziły do tych wydarzeń. Widać, że autor pisał tę książkę dla zachodnich czytelników, ale tutaj to jest zaletą. Szerokie tło pozwala usystematyzować sobie wiedzę i zrozumieć motywy postępowania dowództwa oraz mieszkańców miasta. Sprawdź cenę
- Anna Herbich, Dziewczyny z Powstania
Co robiły mieszkanki Warszawy 1 sierpnia 1939 roku o godzinie 17? Pewnie piekły chleb, może robiły porządki, a może spacerowały ulicą z dziećmi. Powstanie zaskoczyło ich codzienność, ustaliło priorytety i co wiadome, całkowicie zmieniło tory życia. Anna Herbich zrobiła coś, co udało się również Swietłanie Aleksijewicz – ukazała wojnę oczami kobiety. A o czym one myślą, gdy wokół świszczą kule? Może o powstańcu, który wyznał im miłość? Może o innym, do którego one wzdychały tęsknie? Wojenne miłości, wojenne śluby, wojenna rzeczywistość, której nie jesteśmy w stanie sobie wyobrazić. Sprawdź cenę
- Janina Koszeghy, Między życiem a śmiercią. Pamiętnik z Powstania Warszawskiego
Unikatowy zapis. Pamiętnik łączniczki kwatery AK, 
dwukrotnie rannej w czasie powstania. Pamiętnik bohaterki. Zapis 63 dni w krwawiącym mieście z dokładnym opisem lokalizacji barykad, danych o uczestnikach walk oraz o samych walkach. Może przytłoczyć masą informacji, ale zdecydowanie jest cennym źródłem wiedzy. Sprawdź cenę
- Emil Marat, Michał Wójcik, Made in Poland
Wojenne losy człowieka, który był pierwowzorem postaci Stanisława Skiernika z powieści Kolumbowie. Rocznik 20 Romana Bratnego. Historia życia żołnierza Kedywu, powstańca, biorącego udział w walkach na Starym Mieście i na Woli, kilkukrotnie rannego w czasie 63-dniowego zrywu. Książka o pokoleniu Kolumbów, rozwiewająca wątpliwości na temat powstańców. „Byliśmy żołnierzami, musieliśmy wykonywać rozkazy” – mówi bohater. Sprawdź cenę
- Alexandra Richie, Warszawa 1944
Monumentalna książka. Od kolegi usłyszałam, że po opisie rzezi Woli pomyślał, że może Warszawa po powstaniu nie powinna zostać odbudowywana. Może powinno się z niej uczynnić cmentarz pamięci o cywilach. Ta książka uświadamia, że stolica jest nekropolią, miastem zbudowanym na poległych, żyjącym cmentarzem. Na co dzień się nad tym nie zastanawiamy, a w trakcie lektury dostajemy obuchem w głowę. Halo, tu, gdzie mieszkamy, śpimy, spacerujemy, w bestialski sposób mordowano ludzi… Trzeba to wiedzieć, trzeba o tym czytać, choć nie jest łatwo. Sprawdź cenę
- Bronisław Troński, Tędy przeszła śmierć
Kolejny tytuł, napisany na podstawie notatek robionych w czasie powstania. Zapis wydarzeń dzień po dniu z walczącego miasta. Powstańcy, walki, wydarzenia, chęć przetrwania. Po wojnie autor został korespondentem prasowym na Dalekim Wschodzie. Sprawdź cenę
- Barbara Wachowicz, Bohaterki powstańczej Warszawy
Kolejna książka o kobietach, biorących udział w powstaniu. O dziewczętach-sanitariuszkach, łączniczkach czy… aktorkach. Autorka opowiada m.in. o Danucie Szaflarskiej czy Alinie Janowskiej, przybliża także postaci wojennych komendantek (tak, były takie!). Bardzo ciekawa rzecz. Sprawdź cenę
- Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze
Niezwykle osobista książka pisarza i reportera, zajmująca szczególne miejsce w jego dorobku. Wańkowicz opowiada o swojej rodzinie i o córce Krystynie, którą stracił w powstaniu. Przejmujący zapis uczuć ojca, cierpiącego po stracie dziecka. I piękna historia o życiu i o tym, jak ważną rolę odgrywa w nim rodzina. Sprawdź cenę
Interesujące opisy powstania znalazłam również w 1945 Magdaleny Grzebałkowskiej oraz w Fotobiografii PRL Łukasza Modelskiego. Filmy pozostawię, bo jest ich sporo, ale na pewno szczerze polecam Przerwanie działań wojennych, wyjątkowy spektakl Teatru Telewizji! Co jeszcze byście dorzucili do tej listy? Jaka książka/film/spektakl utkwiły w was najmocniej? Dajcie znać!
Czytaj:
Marek Szymaniak: Przez 30 lat rozwijaliśmy się w oparciu o tanią pracę. To już się kończy
PeeReL zza krat: Opowieść o kraju sprzeczności i absurdu
Co odróżnia Izę Michalewicz od Justyny Kopińskiej?
„Wszystkie dzieci Louisa” Kamila Bałuka: O ludziach, którzy powstali z samotności
